ASKERİ-İKTİSADİ YAPININ OYAK AYAĞI KONUSUNDA NELER YAPILMALIDIR?

1. OYAK normalleştirilmemelidir.

2. OYAK bir yasayla kurulmuştur, dokunulmaz değildir, her türlü yeni düzenleme mümkündür.

3. OYAK orta vadede tasfiye edilmeli, ordunun iktisadi aktör olarak varlığına son verilmelidir. Bu süreç önceden planlanmalı ve OYAK'ta hak sahibi mevcut ve geçmiş üyelerin temsil edildiği, hukuk, muhasebe vb. alanlarda uzmanların yer aldığı bir komisyonun çalışmaları doğrultusunda yürütülmelidir.

4. Sosyal devlet politikalarının tüm toplumsal kesimleri içerecek şekilde hayata geçirilmesi durumunda, OYAK gibi sadece belli bir zümrenin çıkarlarına hizmet eden yapıların "ek sosyal güvenlik" ihtiyacı üzerinden meşrulaştırılması zorlaşacaktır.

5. Kısa vadede gerekli yasal düzenlemelerle OYAK'ın her türlü yasal ayrıcalığına son verilmelidir.

o Vergi muafiyetleri kaldırılmalı,

o Mallarının devlet malı hak ve rüçhanlığına sahip olmasına son verilmeli, (OYAK kamu yararı değil zümre yararı gözeten bir kuruluştur),

o Ek sosyal güvenlik kurumuna zorunlu üyelik, anayasal özgürlüklere aykırı olması nedeniyle kaldırılmalı,

o Yedek subaylardan yapılan kesinti iptal edilmelidir.

6. OYAK ile üyeleri arasındaki hukuki sorunlar sivil idari yargının alanına girmelidir.

7. OYAK'ın karar alıcı organlarında üyelerin sayısal oranda temsili sağlanmalı, başta astsubayların, sonra küçük ve orta rütbeli subayların temsili gözetilmelidir.

8. OYAK'ın mal varlığı üzerinde gelmiş geçmiş tüm üyelerin hakkı vardır; geçiş sürecinde buna uygun yeni düzenlemeler yapılmalı, tasfiye sürecinde bu husus dikkate alınmalıdır.

6 Bu bölüm daha önceki şu çalışmalara dayanmaktadır: Akça, 2004; 2006; 2009. Ayrıca Taha Parla'nın (1998) bu konuda alanı açan makalesini de anmak isterim.

7 Resmi Gazete, 09.01.1961, sayı 10702. Yürürlüğe giriş tarihi ise 01.03.1961'dir. OYAK Kanunu için ayrıca bkz.http://www.oyak.com.tr/OyakWEBTR/alt_sayfalar.
jsp?menu_id=21.

8 Yasada sadece 1996 yılında bazı teknik meselelere dair değişiklikler yapılmıştır.

9 Kuruluş sürecinin daha ayrıntılı bir analizi için bkz. Akça, 2004: 230-234; 2006: 333-338.

10 Bkz. Dergi No:7 Karar Dairesi:AYİM.DrlKrl. Karar Tarihi:08.03.1990 Karar No: 89/7 E.90/4 K.; Dergi No:15 Karar Dairesi:AYİM.1.D. Karar Tarihi:19.12.2000
Karar No: E.2000/271. Daha ayrıntılı bilgi için bkz. Akça, 2006: 315-316.

11 Bu tarz beyanlar için bakınız Milliyet, 23.11.2001 ve 26.04.2002; OYAK 2004 Faaliyet Raporu, s. 10; Oyak 2008 Faaliyet Raporu, s. 3.

12 205 Sayılı Kanun'un 17. maddesindeki tam ifadesiyle "Türk Silahlı Kuvvetleri kadrolarında görevli bilumum muvazzaf subay, sözleşmeli subay, askeri memur, astsubay, sözleşmeli astsubay ve uzman jandarmalar ile emekli maaşı sistemine giren üyeler ve ölümleri halinde sisteme devam etmek isteyen eşleri Kurumun daimi üyeleridir." "Uzman erbaşlar ile Milli Savunma Bakanlığı, Jandarma Genel Kumandanlığı teşkilatında, Ordu Yardımlaşma Kurumu ve bu Kurumun sermayesinin %50'sinden fazlasına sahip olacağı veya iştirak edeceği şirketlerde çalışan bilumum maaşlı ve ücretli memur ve müstahdemlerden arzu edenler Kuruma daimi üye olabilirler."

13 Organların yapısı hakkında daha detaylı bilgi için bkz. Akça,2004: 228-229. Yönetim kurulunun emekli üyelerinden Korgeneral Yıldırım Türker, yönetim kurulu başkanıdır. Diğer emekli asker üye hâkim tuğgeneral, muvazzaf asker üyelerin ikisi tümgeneral, biri de tümamiraldir. İki sivil üyeden birisi akademisyen diğeri emekli validir. Tam bilgiler için bkz. OYAK,2009: 6-7.

14 Denetleme kurulu üç kişiden oluşmaktadır, bunların birisi asker üyedir. "Denetleme Kurulu; biri, Milli Savunma Bakanı tarafından gösterilecek beş namzet arasından Genel Kurulca, biri, Umumi Murakabe Heyeti başkanı, biri de Türkiye Bankalar Birliği İdare Heyeti Başkanı tarafından seçilecek üç kişiden terekküp eder."

15 Üyelik süresi 3-10 yıl olan üyelere hiçbir nema ödenmeyip sadece birikmiş paraları iade edilmekte, 3 yıldan az üyeliği olan kişilere ise hiçbir ödeme yapılmamaktadır.
Ayrıca 1996 yılında devreye sokulan "Emekli maaşı sistemi" ile emekliliğe hak kazanan üyeler isteğe bağlı olarak, emeklilik yardımlarının ¼'ü ila ¾'ünü OYAK'a bırakarak, OYAK gelirleri (yıllık olarak ödenen kâr payına iştirak) ve sosyal hizmetlerinden ömür boyu yararlanma hakkına sahip olurlar.

16 Akça, 2004: 235-237; OYAK, 2009: 18.

17 Aziz Çelik, "Devlet Yurttaşı Gasp Eder mi?", Birgün, 07.04.2005.

18 OYAK, 2009: 1.

19 OYAK (2009: 2, 40). OYAK toplam varlığının yıllar zarfındaki gelişimi için bkz. Akça,2004: 242-243.

20 Ercan, 1997: 174.

21 "OYAK Kanla Sınanmış Askeri Prensiple İlerliyor", Sabah, 23.11.2001.

22 OYAK, 2005.

23 A.g.e.

24 Daha ayrıntılı değerlendirmeler için bkz. Akça,2004 ve 2006.

25 Sönmez, 1987: 252.

26 "SSK'nın Parası Bol", Yeni Şafak, 18.06.1999.

27 "İşverenin Yolsuzluk Tepkisi", Yeni Şafak, 19.07.1999.

28 "Okuyan'dan Kıyak İtirafı", Yeni Şafak, 03.08.1999.

29 Akman, 2002: 4.

30 Örneğin bkz. Ruhi Sanyer, "Bankacılıkta Kavga", Radikal, 30.12.2001.

31 Münir, 2001.

32 Bkz. dönemin OYAK Yönetim Kurulu Başkanı Emekli Korgeneral Y. Selçuk Saka'nın "Üyelerle Sohbet Ekim 2001" ve "Üyelerle Sohbet Ocak 2002" yazıları.
http://www.oyak.com.tr/uyelerle_sohbet200110.html ve http://www.oyak.com.tr/uyelerle_sohbet200201.html

33 Bkz. "Sümerbank Oyak'ın", Radikal, 10.08.2001; "Oyakbank Büyüyor", Radikal, 04.09.2001; "Oyakbank'ta Hedef İlk 5'e Girmek", Radikal, 13.01.2002.

34 OYAK'ın iktisadi gelişimini siyasal iktisat politikaları açısından dönemselleştirerek yapılan analizin ayrıntıları için bkz. Akça,2004 ve 2006, Demir, 2005.

35 Örnek olarak bkz. OYAK (2005); Radikal, Sabah, Milliyet, 05.10.2005; Radikal, Hürriyet, 06.10.2005.

36 Sabah, 5-6.10.2005

37 Bu durumu en güzel şu iki alıntı özetlemektedir. Ereğli Belediye Başkanı: "Erdemir'in daha yüksek fiyatla satılmasını bekliyorduk. Kelepir fiyata satıldı. Tek tesellimiz ihaleyi Oyak'ın kazanması" (Radikal, Sabah, Milliyet, 05.10.2005); OYAK Genel Müdürü Coşkun Ulusoy: "Emeklilerimizin parasıyla Türkiye'yi kurtarmaya soyunmayız. Üyelerimizin ve Türkiye'nin çıkarı örtüşüyor." OYAK Genel Müdürü "elbette zarar eden bir kuruluşu [almayacaklarını], ihalelere kârlı gördükleri için [katılacaklarını], ulusal kaygıların ancak limitlerini zorlamalarına [neden olacağını]" da eklemiştir. Hürriyet, 08.09.2005.

38 Radikal, 20.06.2007.

39 İnsel, 2004: 45.

40 Örneğin 2004 yılında OYAK'ın ve Emekli Sandığı'nın verdiği emeklilik ikramiyeleri karşılaştırıldığında OYAK'ın verdiği ikramiyelerin orgeneral için yaklaşık 4 kat, kıdemli albay için yaklaşık 3, kıdemli başçavuş için ise 1,5 kat fazla olduğu görülmektedir. Bkz. OYAK,2004: 76.

41 2008 yılı Faaliyet Raporu'nun ilk sayfasında da OYAK logosunun altında "bir ev, bir araba" yazmakta, Genel Müdür Coşkun Ulusoy'da her üyesi için "1 ev + 1 araba" imkânını "kalıcı olarak sunabilmekle" övünmektedir. OYAK (2008) ve "OYAK Emeklinin Evini Geri Getirdi, Yanına Bir de Araba Ekledi", Radikal, 16.06.2009.

42 İnsel, 2004: 50-51; Akay, 2009a: 124.

43 Akyaz, 2002: 382-388.

44 Örnekler için bkz. Akça, 2004: 264-265; 2006: 362-364.

45 Ayrıntılar, birebir alıntılar ve TEMAD yetkilileriyle yapılan görüşmelerden aktarımlar için bkz. Akça,2006: 364-367.

46 "Astsubaylar ile OYAK AİHM'de Davalık Oldu", Radikal, 22.03.2010. Daha önceki gelişmeler için ayrıca bkz. Radikal, 08.10.2004; Milliyet, 13.10.2005.

47 Bu tarz somut örnekler için bkz. Akça,2004: 251-253, 265-267; 2006: 370-374.

48 "OYAK da AB Kriteri Sayıldı", Referans, 19.06.2004; Serpil Yılmaz, "Avrupa OYAK'ta İkna Oldu", Milliyet, 09.08.2004.

49 Türk Savunma Sanayii Raporu, 2008: 52

151 Parla, 2004: 221.

Kaynak: https://www.asder.org.tr/alinti-yazarlarin-makaleleri/3039-oyak-raporu

CHP'den 'OYAK' soruları: 748 milyon lira bağış nereye yapıldı?